In mijn werk als arbeidspsycholoog krijg ik met regelmaat de vraag, of ik cliënten niet alleen met hun mentale fitheid (stress, burn-out, in balans, zelfverzekerd, uitgerust, geen gepieker etc) op weg wil helpen, maar ook op weg kan helpen met de cognitieve uitdaging waar ze voor gesteld worden. Als ik het over cognitieve uitdagingen heb, dan bedoel ik een stuk werking van het brein. Het vasthouden van aandacht, of het verdelen van aandacht of het geheugen. Er zijn veel cliënten die hier moeite mee hebben. Cliënten beschrijven dit zelf vaak als ‘last hebben van prikkels.
Het proces van aandacht, geheugen en informatie ophalen om er mee te werken, kan door heel veel verschillende redenen verstoord worden. Stress, pijn, vermoeidheid, angst, zorgen en gepieker, het kan allemaal roet in het eten gooien. Het is dus belangrijk om in kaart te brengen welke van de verstoorders er spelen en hier mentaal mee aan de slag te gaan. Door met deze uitdagingen aan de slag te gaan, doen we al een stap richting een uitgerust brein wat goed voor ons werkt.
Maar hiermee zijn we er niet alleen. Om informatie tot je te nemen, heb je allereerst gefocuste aandacht nodig. Met andere woorden je moet je aandacht kunnen richten. Stel je bent op een verjaardagsfeestje en aan de overkant van de tafel start een interessant gesprek, je moet je aandacht dan eerst richten om het gesprek te volgen. Het is dus van belang om je bewust te zijn of het jou lukt om jouw antenne goed te kunnen richten en vervolgens vast te houden. Dit focussen van aandacht is gelukkig goed trainbaar. Probeer maar eens; zet een wekkertje op 2 minuten en focus je op alle geluiden die je hoort. Misschien merk je dat je afgeleid door andere dingen om je heen die je bijvoorbeeld ziet (externe afleiding), of door je eigen gedachten (interne afleiding), als je dit opmerkt, probeer je jouw aandacht steeds maar terug te brengen naar wat je hoort. Het hebben van gefocuste aandacht voor iets, is ‘de poort tot de rest van jouw cognitie’, dus als je al weet dat het bij jou op dat stuk mis gaat, dan kun je daar mee aan de slag.
Om hier goed mee aan de slag te gaan, kun je de PRET methode uit het boek Breinfitness van Noelle Kamminga gebruiken. De letters van PRET staan voor het volgende: De P staat voor pauzes, het brein is gebaat bij rust, dus vaker pauzes inlassen kan helpend zijn. De R staat voor rustige omgeving. Als je dit voor jezelf kunt creëren is dat zeker een aanrader. Denk aan een opgeruimde kamer, of leeg bureau, of geen radioprogramma hard aan. De E staat voor Een ding tegelijk, want als je al moeite hebt met het focussen van je aandacht kun je je beter niet af laten leiden. Dus je gaat koken, zonder ook met je partner pratend de dag door te nemen. Daar neem je later apart te de tijd voor, zodat je al je aandacht eerst bij het koken kan houden. En de laatste letter is de T van Tijd. Neem de tijd voor dingen, jaag jezelf niet op. Met dit PRETpakket kun je oefenen en trainen, zodat dit jouw aandacht ten goede komt.
Hoewel ‘aandacht de poort tot jouw cognitie is’, kan het ook op andere punten fout gaan, bijvoorbeeld bij het opslaan van informatie in jouw geheugen, of juist bij het ophalen van informatie en het met eerder opgeslagen informatie aan de slag gaan zoals plannen, nadenken etc (executief functioneren). Het is dus aan te raden om te onderzoeken, dat als je in jouw cognitie soms wat hiaten bemerkt, in welke stuk het mis gaat. Ook voor de uitdagingen in het opslaan en ophalen van informatie staan er praktische tip in het boek. Dus wat mij betreft is dit boek een echte aanrader, om tijdens de vakantie Pauze eens in alle rust te lezen. Mocht dit thema jou op of tijdens je werk te veel in de weg zitten, dan zou je er ook voor kunnen kiezen dit thema begeleid op te pakken. Vanaf september sta ik na mijn vakantie weer uitgerust en vol aandacht voor je klaar.
Zomerse groetjes, Mieke